درباره ی ریشتر

خیلی از مردم آگاهی لازم در مورد زلزله و بزرگی یا شدت آن ندارند

بزرگی زلزله با واحد ریشتر مبین میزان امواجی است که از مرکز زلزله ساطع می شود. اما شدت زلزله با مقیاس مرکالی میزان خرابی های بوجود آمده را مشخص می کند بنابراین ریشتر مبین اندازه ذاتی زلزله است و به نوع ساخت و ساز بستگی ندارد، در حالی که شدت زلزله به ساخت و ساز نیز بستگی داشته و ممکن است دو زلزله با بزرگی های یکسان در مناطق مختلف شدتهای متفاوتی را باعث شوند. 

ریشتر مقیاس اندازه گیری شدت زلزله است که توسط چارلز ریشتر و بنو گوتنبرگ در سال ۱۹۳۵ ارائه گردید.

مقدارِ ریشترِ یک زلزله، از محاسبه لگاریتمِ اندازه امواج ثبت شده در یک لرزه نگار بدست می آید. بنابراین اندازه امواجی که منجر به زلزله ای به بزرگی ۵ در مقیاس ریشتر می شود، ۱۰ برابر اندازه امواجی است که یک زلزله ی ۴ ریشتری ایجاد می کند.

میزان انرژی ای که توسط یک زلزله آزاد می گردد، می تواند بسیار بسیار زیاد باشد! انرژی ای که از یک زلزله ی ۵ ریشتری آزاد می گردد، ۳۱٫۶ برابر انرژی آزاد شده از یک زلزله ی ۴ ریشتری است (۳۱٫۶، جذر عدد ۱۰۰۰ می باشد. )

زلزله ای به اندازه ۸٫۹ در مقیاس ریشتر، که اسفندماه ۸۹ در ژاپن به وقوع پیوست،انرژی ای معادل    ۱۴۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰ ژول آزاد می کند! بمب اتمی ای که در ۶ آگوست سال ۱۹۴۵ بر روی هیروشیما منفجر شد، فقط ۶۳ تراژول انرژی آزاد کرده بود! بنابراین انرژی ای که طی این زلزله آزاد شده، چیزی معادل ۲۲۳۸۰ برابر آن بمب اتمی است. همچنین این انرژی معادل انفجار ۳۳۶ میلیون تن TNT است. برای اینکه تصور بهتری از این مقدار TNT داشته باشید، خوب است بدانید که این مقدار TNT به قدری است که با آن بتوان تمام سطح کشور ایران را به ارتفاع ۱۲ سانتیمتر با TNT پوشاند!

بزرگترین درجه ریشتری که تاکنون توسط  دستگاههای لرزه نگاری ثبت شده‌است. مربوط به زلزله جنوب شرق آسیا می‌شود که در تاریخ پنجم دی ماه سال 1383 اتفاق افتاد که از پی‌آمدهای مهم آن ایجاد امواج سونامی و مرگ صدها هزار نفر بود. بزرگی این زلزله مهیب 9.1 درجه در مقیاس ریشتر بود

مناطق زلزله خیز

بزرگترین زلزله های صد ساله ایران

در ادامه به مهمترین زمین لرزه های بزرگ در صد ساله گذشته ایران اشاره شده است.

در سال 1288 در منطقه سیلاخور زمین لرزه ای به بزرگی 4/7 ریشتر بوقوع پیوست که 8000 کشته و 64 تخریب روستا را به همراه داشت.

در سال 1309 زمین لرزه با بزرگی 4/7 ریشتر سلماس را لرزاند که باعث کشته شدن 2514 نفر و تخریب 60 روستا شد.

شهر لار در سال 1339 با یک زمین لرزه 7/6 ریشتری لرزید که 400 نفر در این حادثه کشته شده و 75 درصد شهر نیز تخریب شد.

زمین لرزه بوئین زهرا نیز با شدت 2/7 ریشتر و 10000 کشته در سال 1341 به وقوع پیوست.

در سال 1347 نیز زمین لرزه ای به بزرگی 4/7 ریشتر دشت بیاض را لرزاند که منجر به کشته شدن 10500 نفر و تخریب 61 روستا شد.

1351 منطقه قیر با زمین لرزه 9/6 ریشتری لرزید و 4000 نفر را به کام مرگ برد.

1356 خورگو با 7 ریشتر لرزید که در آن 128 نفر کشته شدند.

زلزله طبس با شدت 7/7 ریشتر در سال 1357، 19600 کشته و تخریب 16 روستا را به دنبال داشت.

در سال 1358 هم قائن با شدت 1/7 ریشتر لرزید که در اثر آن 130 نفر جان باختند.

1360 سیرچ با شدت 4/7 ریشتر به لرزه درآمد و 1300 نفر کشته شدند و 85 درصد شهر هم تخریب شد.

رودبار و منجیل در سال 1369 با شدت 4/7 ریشتر لرزید که 35000 نفر کشته به همراه داشت.

بیرجند هم در سال 1376 با شدت 3/7 ریشتر لرزید و 1500 نفر کشته بر جای گذاشت.

در سال 1381 هم آوج در اثر زمین لرزه با خسارات زیاد در شهر و روستاها روبه رو شد. شدت زلزله آوج 6/6 ریشتر بود.

بم هم در سال 1382 با قدرت 5/6 ریشتر با خاک یکسان شد که 41000 نفر در اثر آن جان باختند.

زلزله بعدی در سال 1383 در فیروزآباد با شدت 3/6 ریشتر آمد که منجر به ریزش کوه و خسارات شد.

زرند هم در سال 1383 با شدت 4/6 ریشتر لرزید و 612 نفر در آن کشته شدند و 10 روستا تخریب شد.


بزرگترین زلزله های تاریخ قبل از قرن بیستم

• زلزله شانكسی (1556). مرگبارترین زلزله شناخته شده تاریخ در چین كه تلفات آن 830000 نفر تخمین زده شده است.

• زمین لرزه داور استریتس سال 1580 (1580).

• زلزله كاسكادیا(1700).

• زلزله های كامچاتكا (1737 و1952).

• زلزله لیسبون در سال 1755 /زلزله یسبون (1755).

• زلزله نیومادرید (1811) ویك زلزله دیگر (1812) كه هر دو درشهر كوچك میسوری رخ دادند؛ این زلزله به عنوان قوی ترین زلزله در آمریكای شمالی گزارش شده و مسیر رودخانه می سی سی پی را موقتا تغییر داد.

• زمین لرزه فورت تجون (1857). بزرگی آن بیش از 8 درجه ریشتر تخمین زده شده واز آن به‌عنوان قوی ترین زلزله تاریخ كالیفرنیای جنوبی یاد می شود.

• زلزله لون ولی (1872). لرزه شناسان می گویند كه شاید قوی تری زلزله ای باشد كه در كالیفرنیا اندازه گیری شده و بزرگی آن 1/8 درجه در مقیاس ریشتر تخمین زده شده است.

• زمین لرزه چارلستون (1886). بزرگ‌ترین زلزله درجنوب شرقی ایالات متحده كه 100 نفرراكشت .

• زمین لرزه آسام در سال 1897 (1897). یك زلزله بزرگ با اندازه بیش از 8 ریشتر كه همه ساختمان ها را ویران كرد.

درباره ی امواج زلزله

انواع امواج زلزله

امواج زمین لرزه با توجه به حرکتشان در داخل یا سطح زمین به دو دسته تقسیم میشوند:

امواج داخلی یا پیکری

دسته ای از امواح لرزه ای هستند که در درون زمین حرکت کرده و در تمامی جهات منتشر میشوند و با سرعتی بیش از موجهای سطحی حرکت می نمایند. امواج داخلی نیز به دو گروه امواج طولی یا اولیه و امواج عرضی یا ثانویه قابل تقسیم هستند.


امواج سطحی

سرعت امواج سطحی از امواج عرضی کمتر است وشدت آن نسبت به عمق و نسبت به فاصله از مرکز به سرعت کاهش می یابد . این امواج درتحت شرایط خاص ودر فصل مشترک دو محیط گازی ومایع ،در اثر ارتعاشات ناشی از زلزله بوجود می آید .



زلزله چیست


زلزله خطرناک نیست، ما آن را خطرساز میکنیم

زلزله چیست؟  برو به بالاي صفحه
لرزش ناگهانی پوسته‌های جامد زمین ، زلزله یا زمین لرزه نامیده می‌شود. دلیل اصلی وقوع زلزله را می‌توان افزایش فشار بیش از حد داخل سنگها و طبقات درونی زمین بیان نمود. این فشار به حدی است که در سنگ گسستگی بوجود می‌آید و دو قطعه سنگ در امتداد سطح شکستگی نسبت به یکدیگر حرکت می‌کنند. به سطح شکستگی که توأم با جابجایی است، گسل گفته می‌شود. وقتی که سنگ شکسته می‌شود، مقدار انرژی که در زمان طولانی در برابر شکستگی حالتهای مختلفی را برای آزادسازی انر‍ژی نهفته شده بوجود می‌آورد.
بطوری که در ابتدا فشار و نیروهای درونی ممکن است باعث ایجاد یکسری لرزه‌های خفیف و کوچک در سنگها شود که پیش لرزه نامیده می‌شود. بعد از اینکه فشار درونی بر مقاومت سنگها غلبه کرد انرژی نهفته آزاد می‌گردد و زمین لرزه اصلی رخ می‌دهد، البته نباید از اثر لرزشهای کوچکی که بعد از زمین لرزه اصلی نیز اتفاق می‌افتد و به نام پس لرزه معروف هستند، چشم پوشی کرد. لرزه ، پیش لرزه ، لرزه اصلی و پس لرزه مجموعا یک زمین لرزه را نشان می‌دهند.
باید توجه داشت که تمام زلزله‌ها با پیش لرزه‌ها همراه نیست و همچنین پیش لرزه را نمی‌توان مقدمه وقوع یک زلزله بزرگ دانست، زیرا در بسیاری از موارد یک زلزله مخرب خود یک پیش لرزه فوق العاده مخربی بوده است که در تعقیب آن اتفاق افتاده است. همچنین در بسیاری از زمین لرزه‌ها زلزله اصلی بدون هیچ لرزه قبلی و یکباره اتفاق می‌افتند، زلزله‌هایی هم در اثر عوامل دیگر مثل ریزشها (مثلا ریزش سقف بخارهای آهکی و زمین لغزشها) و یا در بعضی موارد فعالیتهای آتشفشانی نیز بوجود می‌آید که مقدار و شدت آنها کمتر است.
چرا زلزله بوجود می‌آید؟
به درستی مشخص نیست که چرا زلزله بوجود می‌آید، اما همانطور که قبلا اشاره شد تجمع انر‍ژی در درون زمین از یک طرف و افزایش نیروی زیاد در درون زمین و عدم تحمل طبقات زمین برای نگهداری این انرژی از طرف دیگر موجب شکسته شدن زمین در بعضی نقاط آن شده و انرژی از محل آن آزاد می شود. این شکستگی که اکثرا با جابجایی زمین اتفاق می‌افتد باعث خطرات و ایجاد لرزش زمین می‌شود که به آن زلزله گفته می‌شود.
اما این انرژی از کجا می آید؟ برخی معتقدند که زمین از ورقه‌هایی تشکیل شده است که این ورقه‌ها با صفحاتی که در کنار هم قرار دارند به یکدیگر فشار وارد کرده و باعث می‌شوند که ورقه‌هایی که دارای وزن کمتری هستند به داخل زمین فرو روند (این پدیده در اصطلاح علمی فرو رانش صفحات گفته می‌شود). همچنین ممکن است که ورقه‌ها در کنار یکدیگر به هم فشرده شوند. در اثر فرو رانش و پایین رفتن صفحه به درون زمین و به دلیل افزایش فشار و دمای طبقات درونی ، ورقه شروع به گرم شدن و ذوب شدن می‌کند و مواد مذاب حاصله سبک شده و مجددا به سمت بالا حرکت کرده و فشاری را به طبقات مجاور وارد می‌کند.